HISTORIA NA UTAMADUNI WA KABILA LA JITA ( WAJITA )

Na Mapuli Kitina Misalaba 

Historia na Utamaduni wa Kabila la Jita

Kabila la Jita ni moja ya makabila madogo yanayopatikana katika Mkoa wa Mara, Kaskazini mwa Tanzania, karibu na mwambao wa Ziwa Victoria. Wajita wanatambulika kwa historia yao ya uvuvi, kilimo, na maisha ya kijamii yaliyojikita katika ushirikiano wa kijamii na shughuli za kila siku zinazohusiana na mazingira ya ziwa.

Asili na Historia

Wajita wanaaminika kuwa sehemu ya makabila ya Wabantu waliohamia Afrika Mashariki karne nyingi zilizopita. Kama ilivyo kwa makabila mengine ya eneo hilo, Wajita walijenga maisha yao kuzunguka Ziwa Victoria, wakitegemea ziwa kwa chakula kupitia uvuvi. Historia yao inaonyesha kwamba walikuwa wakifanya biashara ya samaki na bidhaa nyingine za kilimo na majirani zao kama vile Waluo na Wazungu kwa karne nyingi.

Lugha

Wajita huzungumza lugha ya Kijita, ambayo ni moja ya lugha za Kibantu. Lugha hii ina uhusiano wa karibu na lugha nyingine za makabila jirani kama Wakerewe na Wazinza, na inaathiriwa pia na lugha ya Kiswahili ambayo inazungumzwa kwa wingi nchini Tanzania.

Mila na Desturi

Kama makabila mengine ya Kibantu, Wajita wana utamaduni tajiri wa mila na desturi. Wanajulikana kwa sherehe zao za kijadi ambazo zinahusisha ngoma, nyimbo, na mavazi ya kitamaduni. Wanaamini katika nguvu za asili na walikuwa wakijihusisha na ibada za mizimu, ingawa dini za Kikristo na Kiislamu zimepenya sana katika jamii yao.

Sherehe za kihistoria kama harusi na tohara zinaendelea kuheshimiwa, huku sherehe za ngoma zikichezwa kuashiria mabadiliko muhimu kama vile kuvuna au sherehe za kijamii. Ngoma maarufu miongoni mwa Wajita ni pamoja na ngoma ya Bugobogobo, ambayo huchezwa katika hafla maalum.

Uchumi

Uchumi wa Wajita unategemea zaidi kilimo na uvuvi. Mazao kama vile mahindi, mihogo, na viazi vitamu hulimwa sana katika maeneo yao. Uvuvi ni kitovu cha uchumi wao, hasa kutokana na ukaribu wao na Ziwa Victoria. Samaki kama sato na sangara ni muhimu kwa chakula na biashara.

Ushirikiano wa Kijamii

Wajita ni jamii inayojali sana ushirikiano na mshikamano. Jamii ya kijita huendeshwa na wazee wa koo, ambao wana jukumu la kutoa ushauri na maamuzi muhimu kwa jamii. Misiba, harusi, na hafla zingine za kijamii ni sehemu ya kudumisha mshikamano huo.

Wajita ni kabila lenye historia ndefu ya kuishi katika mazingira ya Ziwa Victoria, wakiheshimu sana urithi wao wa kitamaduni, huku wakikabiliana na mabadiliko ya kisasa.